Д.Эрдэнэбилэг “Шийдсэн мэх”-ээ хийв үү

Хуульч О.Баасанхүү өчигдөр твиттер хуудастаа “Оросууд Эрдэнэтийн 49% г буцаан авч байгаа гэнэ. Сахал Эрдэнэбилэгт мөнгийг нь хүүтэй буцааж өгөөд гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулахаар болж байгаа гэнэ. Учир нь худалдан авсан тал өмчөө аваагүй учраас худалдсан тал нь үүргийнхээ дагуу гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулжээ” гэж жиргэсэн нь шуугиан тариад байна. Үүнтэй холбоотойгоор бид “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийн худалдан авалт, түүнтэй холбоотой өрнөсөн үйл явдал болон одоогийн нөхцөл байдлыг маш товчоор танилцуулж байна.  

Ч.Сайханбилэгийн хэлсэн “Цаг хугацааны хайч”-ны нөлөө буюу УИХ-ын шийдвэргүй худалдан авалт

“Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувийг 2016 оны сонгуулиас хэдхэн хоногийн өмнө “Монголын зэс” корпораци ОХУ-ын “Ростех” корпорациас 400 сая, 270 мянган ам.доллараар худалдаж авсан байдаг. Улмаар үүнийгээ сонгуулийн санал хураалт болохоос нэг хоногийн өмнө, сурталчилгаа хаагдахтай зэрэгцэн олон нийтэд зарлаж, ““Эрдэнэт” УБҮ 100 хувь Үндэсний компани боллоо” хэмээн сурталчилсан байдаг. Тэрбээр энэ үйл явдлыг баярт мэдээ хэмээн ойлгож, сонгуулийн санал авах ажилд нь дэм болно чинээ санаж байсан нь магадтай.

Гэвч санал хураалтын өмнөх өдөр “Яагаад УИХ-аар оруулалгүй зөвшөөрөв” гэдэг зүй ёсны асуулт гарч, МАН улстөржүүлснээр АН-ын ялагдлын эхлэлийг тавьж орхисон билээ. Үр дүнд нь МАН үнэмлэхүй ялалт байгуулж, улмаар сонгуулийн санал хураалтын өмнө явуулсан суртал ухуулгадаа бантан, 49 хувийг төрд буцааж авах шийд гаргаснаар бүх зүйл эхэлсэн юм.

Болсон процессыг товчилбол, 49 хувийн тал шүүхдэж, ялснаар “Монголиан коппер корпорэйшн” заргаа авсан. Улмаар 2018 оноос компанийг хохиролгүй болгох буюу шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааг эхлүүлсэн.

Уг нь бол УИХ асуудлыг “нөхөн” хэлэлцэж шийдвэр гаргах, эс бөгөөс 400 сая ам.долларыг “Монголиан коппер корпорейшн”-д гаргаж өгөөд 49 хувиа авах гэх мэт боломжууд зөндөө л байсан.

Олон нийт бол “Эрдэнэт”-ийн тодорхой хувь нь хувийн хэвшилд байхыг дэмжиж байсан бөгөөд 49 хувийг биржээр арилжаалж, олон нийт рүү гаргах замаар 400 сая ам.долларыг босгох ч боломж байсан юм.

Гэьч төр энэ боломжуудын алиныг ч ашиглаагүй бөгөөд  2019 оноос эхлэн Д.Эрдэнэблэгийн гэх тодотголтой ААН-үүдэд зохион байгуулалттайгаар эрүүгийн хэрэг үүсгэснээр асуудал удаашрах шалтаг болсон байдаг. Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийг концессоор эзэмшиж байсан  “Кью Эс Си” үүний нэг л жишээ. Тус компанийг үүргээ биелүүлээгүй хэмээн концессыг цуцалж, улсыг асар их алдагдалд оруулсан мэтээр зохиомол өр үүсгэсэн ч цаанаа Д.Эрдэнэбилэгт хамаатуулж, “49 хувиа өгчихвөл энэ өрийг чинь цайруулья” гэсэн шантааж явж байсан гэдэг. Энэ асуудал одоо ч хэвээрээ Шүүх дээр явж байгаа бөгөөд шийдэгдээгүй.  

О.Баасанхүүгийн мэдэгдлээр бол асуудлаа шийдээгүй нь одоо оросуудад олз болж байгаа бололтой. Яагаад олз вэ гэхээр, тэдэнд бас ашиг сонирхол бий.            

“Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг Монголд өгөхгүй байх ОХУ-ын сонирхол

ОХУ Эрдэнэтийн 49 хувиа зарвал эхлээд Монголын талд мэдэгдэх үүрэг хүлээсэн байдаг. Гэвч тухайн үед “Ростех”-ийн удирдлагууд ч юм уу, эсвэл төрийн бодлого нь тийм байсан уу, ямартай ч “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг худалдах саналаа маш шахуу хугацаанд ирүүлсэн байдаг. Манайхыг мөнгө өгч чадахгүй гэж тооцсон уу, дараа, дараагийн зарах улсуудаа товлочихсон байсан гэдэг. Ямартай ч Чуулган завсарлачихсан, улс мөнгөгүй үед ийм юм болсон нь үнэн. Энэ нь оросууд Эрдэнэтийн 49 хувийг Монголын талд 100 хувь өгөх сонирхолгүй байсан гэдгийг харуулдаг юм.

Гэтэл “Монголиан коппер корпорэйшн” гэгч компани гарч ирээд богино хугацаанд мөнгө цуглуулан оросуудын тавьсан болзлыг биелүүлж орхисон. Гэхдээ УИХ-аар оруулаагүй гэдгийг дээр дурьдсан билээ.   

Түүх сөхвөл, АН-ын Ерөнхий сайд Ж.Наранцацаралт ОХУ руу “Эрдэнэт үйлдвэрийг Монголын ААН худалдаж авахад татгалзах зүйлгүй” гэсэн бичгийг ОХУ руу явуулаад огцорч байсан. Тиймээс Эрдэнэттэй холбоотой өрнөсөн процессыг Монголд улс төрийн тогтворгүй байдал үүсгэх гэсэн оросуудын мэх гэж таамаглах нь ч байв.

Ямартай ч, оросуудын энэ гэнэтийн санал коммунист угшилтай МАН олон жилээр тасралтгүй ноёлон засаглах, АН салан бутрах нэг шалтгаан болсон нь гарцаагүй үнэн.

Д.Эрдэнэбилэг “Шийдсэн мэх”-ээ хийв үү

Эцэст нь, “Эрдэнэт”-ийн 49 хувьтай холбоотой өрнөх үйл явцуудын гол зорилго нь юу байх вэ гэдэг дээр нэг таамаг байна. Д.Эрдэнэбилэгийг хэдий муулдаг ч тэрбээр ОХУ-д байсан өмчөө Монголд аваад ирсэн нь маргашгүй үнэн. Тэгвэл, монголчууд нэгэнт ороод ирчихсэн өмчөөсөө татгалзаж, ОХУ-д буцааж өгөх тэнэгүүд мөн үү. Мэдээж биш.

Тиймээс энэ бүх үйл явц, О.Баасанхүүгийн асуудал нэгэнт шийдэгдсэн мэт цочир мэдэгдэл энэ бүгд нийлээд “Эрдэнэтийн 49 хувийг ОХУ-д алдаж байснаас хувийн хэвшилдээ /Д.Эрдэнэбилэгт/ байж байсан нь дээр” гэдэг рүү очиж тун магадгүй.

Яг үнэндээ "Эрдэнэт"-ийн 49 хувийг өөрийн болгох тал дээр төр юу ч хийгээгүй. Хууль шүүх дээр гацааж, тэр хоорондоо жаахан "идэж" байгаа л асуудал шүү дээ. Ард түмний өмч болсон энэ  том үйлдвэрт хувийн хэвшлийн хяналт ус агаар шиг хэрэгтэй байгаа нь үнэн. Гэтэл энэ хяналтыг л оруулахгүй байх зорилготой юм шиг байсаар ирлээ. Одоо энэ асуудлыг нэг талд нь гаргах цаг яалт ч үгүй болсон. 

Мэдээж, асуудал энэ дээрээ хүртлээ цаг хугацаа шаардах л байх. Гэвч Монголын улс төрд шинэ эвсэл үүсэж, хуучин бүтэц эвдэрч байгааг бодолцвол боломжгүй зүйл ч биш билээ.