"Караокены дуулиан" буюу Соёлын сайдын эхлүүлсэн урлаг үнэгүй, уран бүтээлч ядуу байдлыг халах түүхэн ажил

Соёлын сайд Ч.Номин "Дөрвөн улирал хоёр амраг", "Тэмээн жингийн цуваа" зэрэг дуунуудыг Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа бүх караокегаас татах тухай тогтоолын төсөл санаачилж, Засгийн газрын хуралдаанд оруулах гэж байгаа гэх мэдээлэл өчигдөр олон нийтийн сүлжээнд тарсан билээ. Соёлын яамнаас энэхүү мэдээллийг "Худал мэдээлэл" хэмээн тайлбар хийсэн ч юмны наад, цаадахыг ойлгодог хүн бол худал мэдээллийг хараад ч яам тайлбар хийхээс өмнө зөв зүйтэй утга учрыг нь шууд ойлгосон болов уу. 

Манай соёл урлагийн салбарын уран бүтээлчид эдийн засгийн хувьд хангалттай хангамж эдэлдэггүйг бүгд мэднэ. Тэр тусмаа бүтээгч уран бүтээлч буюу бүтээлийг оргүй хоосноос бий болгодог яруу найрагч, хөгжмийн зохиолч, бүжиг дэглээч зэрэг мэргэжлийн үнэлэмж дуучин, бүжигчний үнэлэмжээс дор тавигдсан дутагдалтай. Жишиг тогтож чадаагүй учраас дуучид хөгжмийн зохиолч, яруу найрагч нарт уран бүтээл захиалахдаа гэрээ хийлгүй, худалдаж авах маягаар нэг удаагийн төлбөр төлдгөөс болж энэ байдал үүсдэг. Мобикомын дугаар руу залгахад цаана нь эгшиглэдэг дуунаас дуучид олон сая төгрөгийн орлолго олдог ч бүтээгч уран бүтээлчдийн ихэнх нь хоосон хоцордог байсныг мэднэ. Тиймээс өчигдөр гарсан худал мэдээллийг хараад л цахим хуудастаа "Ийм санал гаргасан нь үнэн бол ёстой хоёр гараа өргөөд дэмжинэ" хэмээн пост бичсэн билээ. 

Дараа нь Соёлын яам албан ёсны хуудастаа тайлбар мэдээлэл оруулж, УИХ-аар хэлэлцэхээр дэмжигдээд буй "Соёлын бүтээлч үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай" хуулийн төслийн 12.3-т "Соёлын бүтээгдэхүүнийг арилжааны зорилгоор ашиглах тохиолдол бүрийг бүртгэх, хянах систем, дэд бүтэцтэй байна. Соёлын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас соёлын бүтээгдэхүүний төрөл, уялдааг харгалзан дэд бүтэц, системийг нэвтрүүлнэ" гэсэн заалтыг "мушгиж" байгааг тайлбарласныг хараад ойлголт маань үнэн байсныг мэдэж баярлав. 

Тэгэхээр, нэг талаараа олон нийтийн сүлжээнд явсан мэдээлэл "Худал мэдээлэл биш" юм. Хууль хэрэгжсэнээр Дөрвөн улирал, хоёр амраг битгий хэл эзэн нь зөвшөөрөөгүй бүх дууг караокегаас татна. Дараа нь мөнгө төлсөн караокед нь авч ашиглах эрхийг нь нээнэ. Бусдын бүтээлийг баруун, солгойгүй ашиглаж мөнгө хүүдийлдэг хошин урлагийнханд ч энэ заалт хамаатай. 

Уран бүтээл нь арилжааны зорилгоор ашиглагдаж, өөр этгээдэд орлого оруулж л байгаа бол зохиогч хувь хүртэх эрхтэй. Түүнээс ард иргэд гэр орондоо дуулахыг хориглоогүй гэдгийг ойлгох хэрэгтэй юм Олон улсын жишиг ч тийм. Караокед ямар нэг дуу дуулагдаж л байвал зохиогчийн дансанд мөнгө орж байх ёстой. Тэр нь мэдээж, нэг их байх албагүй. Тухайн караокены ажиллах боломжийг алдагдуулах хэмжээний байж угаасаа болохгүй. Гэхдээ огт зүгээр байх ёсгүй юм. Ийм л юм руу орох нь гэж харж байна.   

Тиймээс хуулийнхаа заалтыг хэрэгжүүлэхийн тулд тууштай яваарай хэмээн Соёлын сайд Ч.Номинд урмын үг өргөж байгаа нь энэ. Ч.Номин сайдыг ажлаа авснаас хойш хэсэг бүлгүүд янз бүрээр л шүүмжилж ирсэн. Гэхдээ системийн шинжтэй энэ өөрчлөлтийг л хийчихвэл хүссэн хүсээгүй Ч.Номин сайд, түүний багийнхны нэр түүхэнд үлдэнэ. Соёлын салбарынхан, бүтээгч сэтгэхүйтэй уран бүтээлч бүр үеийн үед сайнаар дурсах нь өдөр шиг тодорхой билээ.