Хармагтайг стратегийн ордод оруулах эрсдлээс австраличууд болгоомжилж байна

Хармагтай төслийн тусгай зөвшөөрлийг эзэмшигч Занаду Майнс компани нэмэлт хувьцаа гаргаж, 5.5 сая долларын хөрөнгө оруулалт өнөөдөр 2024 оны 11 сарын 5-ны татлаа. Компани 100 сая хувьцаагаа нэг бүрийг нь 0.055 доллараар үнэлж, хөрөнгө оруулагчдын дунд хаалттайгаар санхүүжилт босгосон байна. Хувьцааны үнэлгээ нь арилжааны сүүлчийн ханшаас 14%-иар бага дүн юм.

Өөрөөр хэлбэл, Хармагтай төслийн зах зээлийн үнэлгээнээс хамаагүй бага дүнгээр хувьцааг нь үнэлж, хөрөнгө босгосон гэсэн үг.

Занаду Майнс компанийн хувьд Хармагтай төслийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах эсэхээ шийдэх эгзэгтэй үе дээр байгаа.

Занаду Майнс Зижинь Майнингийн түншлэл 2022 онд эхэлсэн. Өнөөдрийн байдлаар Зижинь Майнинг 35 орчим сая ам.долларын санхүүжилт олгож, оронд нь Занаду Майнсын 20%-ийг эзэмшдэг болжээ. Мөн Хармагтай төслийг хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий төслийн нэгжийг байгуулж, 50% нь БНХАУ-ын Зижинь компанийн мэдэлд очсон.

Харин одоо Занадугийн австраличууд Зижинийг Хармагтайд эзэмшдэг хувь хэмжээгээрээ хөрөнгө оруулах, эсвэл бүр 100% эзэмших хувилбарыг талууд хэлэлцэж байна. Австраличуудын хувьд үлдсэн 50%-иа зараад уг төслөөс гарах, эсвэл багахан буюу 25%-ийг эзэмшээд Оюутолгой шиг төлж дуусдаггүй өртэй үлдэх хувилбар бий. Гэхдээ энэ нь Монголын өмнийн говьд байгаа нэгэн алт, зэсийн баян ордыг хоорондоо наймаалцахаар хэлэлцэж байгаа австрали, хятадуудын хоорондох л тохироо юм. Монголчууд энэ дундаас хүртэх юм үгүй нь харамсалтай.

Хармагтай үнэхээр баян орд мөн үү? Энэ асуултын хариултыг Занаду Майнсын 10-р сард танилцуулсан төслийн тооцооллоос харж болно. Хармагтай ордын батлагдсан олборлох нөөцийн хэмжээ одоогоор 4.8 сая тонн зэс, 9-11 сая унц буюу 300 тонн алт байна хэмээн хөрөнгө оруулагчдадаа зарласан.

Гэтэл Ашигт малтмал, газрын тосны хэрэг эрхлэх газрын мэдээлэлд Хармагтай ордын нөөцийг 512 мянган тонн зэс хэмээн 9 дахин багаар, 51 тонн алт хэмээн 3-6 дахин бага дүнгээр бүртгэгдсэн байгаа нь анхаарал татаж байна.

Төслийн бодит үнэ цэн тодорхой болж, Монголын төр Хармагтайг стратегийн ордод оруулах вий гэдгээс австраличууд болгоомжилж байгааг эндээс харж болох юм. Тэр ч бүү хэл Занаду Хармагтайн 50%-ийг Зижинь компанид өгөхдөө Монгол Улс холбогдох татваруудаа авсан эсэх ч эргэлзээтэй.

Мөн УИХ-аар батлаагүй ашигт малтмалын хуулийг урьдчилан таамаглаж, урьдчилсан ТЭЗҮ гэгчийг хөрөнгө оруулачдадаа танилцуулан Монгол улсыг хуульгүй мэт харагдуулж байгаа нь тэдний мэдэгдлээс тодхон харж болно.
Одоогийн мөрдөгдөж байгаа ашигт малтмалын тухай хуулиар ашигт малтмалын нөөц ашигласан татвар 19% байгааг шинэчлэн батлагдах хуулийн төслийг 4% болно гэж хөрөнгө татаж байгаан Монголын төрийг басамжилсан хэрэг болж байна.
Засгийн газар стратегийн ордуудын 34%-ийг төрд авах тухай маш хүчтэй ярих болсон. Хармагтай төслийг энэхүү стратегийн ордуудын жагсаалтад оруулах эсэх тухай яриа хэд хэдэн удаа гарч байсан ч тэгэсхийгээд намжсан. Тэгвэл одоо “яарч, даарсан” энэ хэлцлээс урьтаж монголчууд Хармагтай төсөл дээр идэвхтэй оролцоогоо харуулах цаг болжээ.